همچون سوسوی دو ستاره

به بهانه ی فیلم استن و اولی ساخته‌ی جان اس. برد

 

فیلم استن و اولی یک فیلم زندگی نامه ای است که به سال های پایانی فعالیت دو کمدین فقید سینما، استن لورل و اولیور هاردی می پردازد. سال هایی که اوضاع چندان بر وفق مراد این دو کمدین نبود و با ظهور کمدین های تازه از راه رسیده، تمایل استودیوها برای همکاری با این دو ستاره به شکل چشمگیری کاهش یافت. دو کمدین در سال 1953 در قالب یک تور نمایشی به انگلستان سفر کردند و در شهرهای مختلف به اجرای برنامه پرداختند. این تور هنری را می‌توان نقطه ی پایانی بر حضور این دو اسطوره بر صحنه های نمایش و پرده ی سینما دانست. اولیور هاردی در ۷ اوت ۱۹۵۷ در ۶۵ سالگی درگذشت و استن لورل پس از مرگ او از عالم سینما خداحافظی کرد و تا 23 فوریه ی 1965 که چشم از جهان فروبست، در هیچ فیلمی حضور نیافت. 

این فیلم ادای احترام به دو کمدین بزرگ سینماست که در طول سه دهه همکاری مشترک، در بیش از صد فیلم کوتاه و بلند کمدی حضور یافتند. تنها فیلمی که اولیور هاردی بدون حضور استن لورل در آن به ایفای نقش پرداخت زنوبیا (1939) بود که به همراه هری لنگدون در آن به ایفای نقش پرداخت. این دو هنرمند در دوران فعالیت خود چندان محبوب منتقدان و جشنواره ها نبودند و تنها فیلمی که با بازی لورل و هاردی مورد توجه جشنواره ها قرار گرفت، یک فیلم کوتاه با نام جعبه موسیقی (1932) بود.

بزرگترین چالش سازندگان فیلم های زندگینامه ای، چالش شبیه سازی است. هنگامی که با دو کمدین سینما مواجه هستید، این چالش به اوج خود می رسد. بخش مهمی از این چالش بر دوش بازیگرانی قرار دارد که نقش دو اسطوره را ایفا می کنند. جان سی ریلی و استیو کوگان که نقش دو کمدین را بر عهده دارند به خوبی از عهده ی این کار برآمده اند و اجازه می دهند شما بی آنکه به طور دائم درگیر ضعف شبیه سازی ها باشید، با شخصیت ها همراه شوید و از فیلم لذت ببرید. به ویژه جان سی ریلی در خلق شخصیت اولیور هاردی موفق ظاهر شده و توانست در هفتاد و ششمین مراسم گلدن گلوب، نامزد بهترین بازیگر مرد فیلم کمدی یا موزیکال شود.

فیلم در سال 1937 آغاز می شود. با تصویری از دو کلاه آویخته بر چوب لباسی. و در ادامه با تعقیب دو کمدین در راهروها و محوطه ی استودیو در یک سکانس-پلان طولانی، مقدمه ای زیبا رقم می زند. در همین لحظات آغازین از ازدواج های مکرر و اعتیاد هاردی به قمار سخن گفته می شود و به سرعت تماشاگر را به پشت پرده ی جهان این دو هنرمند پرتاب می کند.

سپس به سال 1953 می رویم. سالی که ستاره ی شهرت و اعتبار لورل و هاردی رو به خاموشی نهاده و مشکلات گوناگون همچون بیماری هاردی و مشکلات مالی دامن این زوج هنری را گرفته است. فیلم تلاش می کند ترکیبی از جهان سینمایی لورل و هاردی و نمایش زندگی این دو هنرمند به مخاطب ارائه کند و با آوردن شوخی های معروف لورل و هاردی به فیلم، فضایی کمدی خلق کند. در صحنه ی ورود استن لورل به مسافرخانه با چمدان ها و به دنبال آن شوخی با زنگ، و صحنه ی حمل چمدان به بالای راه پله ها و سر خوردن دوباره ی آن، شاهد چنین صحنه هایی هستیم.

استن و اولی بیش از هر چیز فیلمی است درباره ی شهرت. شهرتی که روزی همچون کالسکه ی سیندرلا ناپدید می شود و با پایان یافتنش مردمان گرداگرد ستاره ی دیگری جمع می شوند. در صحنه ای از فیلم که استن لورل از سرمایه گذار جواب منفی می شنود، هنگام بازگشت با پوستر بزرگی از فیلم ابوت و کاستلو مواجه می شود. بزرگی پوستر در برابر جثه ی کوچک لورل و نگاه پایین به بالای لورل و نگاهش که لبریز از تاسف است، گویی عصاره ی فیلم است؛ ستاره ای که خاموشی خود را به چشم می بیند.

 

اما نقطه قوت فیلم نمایش رابطه ی آسیب پذیر دو کمدین و دست و پنجه نرم کردن آنها با سالمندی و مشکلات مالی است. نمایش گرفتار آمدن دو شخصیت تکرار نشدنی تاریخ سینما در چنبره ی مشکلات و عوارض آن با موفقیت انجام می شود و در صحنه بگو مگوی لورل و هاردی به اوج می رسد. صحنه ای که به طرز طعنه آمیزی با تحسین یکی از طرفداران آنها مواجه می شود. گویی حتی رنج های حقیقی کمدین ها برای طرفداران آنها سرگرم کننده است.

رسول حائز