یک تمارض خاص!

به بهانه‌ی فیلم تمارض ساخته‌ی عبد آبست

عبد آبست نخستین بار با حضور در فیلم ماهی و گربه (1392) به مخاطبان سینما معرفی شد. او همچنین در فیلم هجوم (1396) به کارگردانی شهرام مکری، عهده دار نقش اصلی بود. اما مخاطبان تئاتر بازی او را در سالگشتگی کار امیر رضا کوهستانی نیز به خاطر دارند. او همچنین در دومین فیلم خود تمارض به عنوان بازیگر حضور دارد. کارگردان و بازیگر 31 ساله که نخستین فیلمش با نام گوشه در سی و ششمین جشنواره فیلم قاهره حضور داشت و با تمارض (1395) توانست توجه بسیاری از منتقدان و علاقمندان سینما را به خود جلب کند. تمارض تنها فیلم ایرانی حاضر در شصت و هفتمین جشنواره فیلم برلین (برلیناله) بود که در بخش فروم به نمایش در آمد. این فیلم همچنین در جشنواره‌های تورنتو، شانگهای، ترانسیلوانیا و لهستان به نمایش درآمد و توانست جوایز متعددی را از آن خود کرد. این فیلم یک فیلم تجربه گرا به حساب می آید، اما از حضور تعدادی از بهترین های سینمای ایران همچون حمید خضوعی ابیانه به عنوان فیلمبردار و هایده صفی یاری به عنوان تدوینگر بهره برده است.

تمارض ساختاری نو و منحصر به فرد دارد و از شیوه ای خاص برای ساخت جهان خود بهره می برد. شیوه ای که در آن خبری از لوکیشن های طبیعی و فضاهای واقعی شهری نیست و فیلمساز همه اجزای جهانش را بر بستری از قرارداد های نمایشی می سازد و بر خلاف اکثریت فیلم ها که به دنبال ایجاد باور و بازنمایی واقعیت هستند، دست به فاصله گذاری می زند و با شنا کردن بر خلاف جهت آب و بردن واقعه به فضایی بی شکل، لحظه به لحظه به بیننده تذکر می دهد که "این یک فیلم است". او همچنین برای سکانس های خارجی فیلمش از همین شیوه بهره می برد و در یک قرار داد دو طرفه با بیننده اش، گوشه ای خاص از این جهان بی شکل را به عنوان حیاط پاسگاه یا مقابل خانه ی دوست و... معرفی می کند. شاید به همین خاطر است که برخی تمارض را یک فیلم تئاتری می نامند.

تمارض در زمانه ی ما که با مضامین تکراری و آثار سطحی احاطه شده است، سعی در طی کردن راه های نرفته و گشودن دریچه های تازه در سینمای ایران دارد و این عزم ستودنی است. چرا که برای کارگردان جوانی که نخستین آثارش را مقابل دوربین می برد، بی تردید استفاده از فرمول های امتحان پس داده مطمئن تر و رفتن راه های نو با ریسک بسیار همراه است. و اینطور که کارنامه ی عبد آبست نشان می دهد، او راه دشوار را بر گزیده است.

اگر به فیلم های تجربی و نوگرا علاقه دارید، تمارض فیلم شماست. شاید بتوان در مقام نقد ایراداتی را به تمارض وارد دانست، اما باید گفت جسارت آبست در رویکرد خلاقانه اش به سینما ستودنی است. او نشان داد نه تنها با کمترین امکانات می توان فیلم خوب ساخت، بلکه می توان حرف های تازه ای در شکل و بیان سینمایی برای گفتن داشت.

رسول حائز